Beste wolven,

Het is bijna onmogelijk om in een stuk over Ta-Nehisi Coates??? Tussen de wereld en mij geen paden te bewandelen die al vele malen betreden zijn. Sinds de Amerikaanse publicatie van dit boek in de zomer van 2015 is het uitgegroeid tot h??t referentiepunt in het hedendaagse debat over racisme, in de Verenigde Staten en daarbuiten. The Atlantic, het tijdschrift waarvoor Coates werkzaam is, publiceerde een indrukwekkende verzameling stukken over het essay, en die veelheid toont aan dat dit een boek is dat vraagt om reacties. In Nederland werd het boek, voor zover ik heb kunnen nagaan, overwegend positief ontvangen. Er ontstond wel een rel over een bespreking van enkele Amerikaanse boeken over racisme (waaronder dat van Coates) in NRC Handelsblad: het stuk met de beladen titel ???Nigger, are you crazy???? en stereotiepe illustraties van zwarte mensen leidde niet alleen in Nederland tot fel protest op Twitter, maar haalde ook de media in de Verenigde Staten.

            Langzaamaan begon de discussie te verschuiven. Terwijl het in de vroege besprekingen vaak draaide om de literaire kwaliteiten van het boek, de gekozen briefvorm die een referentie was aan James Baldwins ???A Letter to My Nephew??? (1964) of Coates??? keuze om in zijn historisch narratief het hedendaagse politiegeweld tegen zwarten in ????n lijn met de slavernij te plaatsen, veranderde het debat in een metareflectie op de betekenis van huidskleur in het publieke debat. Een sterk voorbeeld van zo???n metastuk is de bespreking die Lucas van der Deijl in februari 2016 plaatste op De Reactor. Daarin stelde hij behoedzaam de vraag ter discussie of het voor witte Nederlandse mannen als hij ??? en als ikzelf, niet te vergeten ??? wel mogelijk is om zich over dit boek uit te laten. Zijn oplossing is: ja, want dit egodocument communiceert niet alleen met Coates??? zoon Samori, maar ook (of vooral) met een breder publiek. Daar komt trouwens nog eens bij dat Coates het vastgeroeste blank-zwartdenken probeert te deconstrueren, voeg ik eraan toe, en het zou dus wel bijzonder wrang zijn om het debat aan mensen met een donkere huidskleur voor te behouden. Van der Deijl merkte echter al terecht op dat het omgekeerde helaas in Nederland is gebeurd: witte mannen zijn nagenoeg de enigen die zich over het boek hebben uitgesproken, wat ????k geen goed teken is.

Nu het debat en het metadebat zijn verkend, lijkt het mosterd na de maaltijd om nog met een Wolvenstuk over dit boek te komen. Toch doe ik dat wel en om twee redenen. De eerste reden is een lacune die ik aantrof in het boek zelf en in de stukken die ik erover las: het gaat zelden over klasse of gender. De wereld die Coates schetst is een gegenderde wereld tot en met, met jongens die zich letterlijk en figuurlijk wapenen om hun lichamen op straat te beveiligen. Coates ontkent weliswaar niet dat er een zwarte bovenklasse in de Verenigde Staten bestaat die deze jongens criminaliseert en discrimineert, maar toch komt hij niet tot de conclusie dat hun sociaaleconomisch achtergestelde positie misschien wel de belangrijkste marker is die hen verdacht maakt voor de politie. Volgens hen is dat hun kleur. Ik ben me gaan afvragen waarom deze andere diversiteitsthema???s alleen maar zo impliciet aan de orde worden gesteld ??? of zie ik iets over het hoofd?

            De tweede en directe aanleiding voor deze brief is een boek van Abdelkader Benali dat zojuist is verschenen, Brief aan mijn dochter. Het is expliciet in de markt gezet als ge??nspireerd op Coates??? essay. Wordt het debat over de positie van Afro-Amerikanen nu aanleiding voor Marokkaanse Nederlanders om zich over discriminatie uit te spreken? Ik ben erg benieuwd naar dit boek. Heeft een van jullie het al kunnen lezen?

Alle goeds,

Laurens

Het vervolg van deze tekst lees je in de bovenstaande pdf.