Op deze pagina's is het archief van DW B terug te vinden. Voor de actuele website ga naar: http://www.dwb.be

Eigentijd. Over schrijven en het bewustzijn

Verschenen in: Eigentijd

Het verstrijken van dingen zoals dat gemeten wordt door een bewegende waarnemer (ik!), zo mogen we het concept ???eigentijd??? van de mathematicus Hermann Minkowski met woorden invullen en toepassen op de literaire ruimte. Hier gaan we even, in miniatuur, impromptu, ?? la recherche.

Hoe werkt de beweging, wat wordt er gemeten?

Soms zit de bewegende waarnemer uiterlijk onbewogen in zijn kamer en is bezig te zweven in zijn verbeelding: de geluidloze roofvlucht van de grote klamper. Het bewustzijn herkent de gebeurtenissen. Daar tussenin strekt de tijd zich uit, een leegte afgebakend, aanwijsbaar, ???toen???. Zo mogen we het concept ???eigentijd??? ontdekken in de literaire ruimte. Het beschrijven van de gebeurtenissen trekt een lijn, tekent de vlucht van de pijl.       

 ???Aandacht, verleend tot de hoogste graad, komt neer op een gebed. Het veronderstelt getrouwheid en liefde???, schreef Simone Weil. En ook, ???extreme aandacht is religieus???. Laten we ???religieus??? op etymologisch verantwoorde wijze vervangen door de (veel minder geladen en meer ter zake doende) uitdrukking ???terug-verbindend???. Extreme aandacht verbindt de dingen terug; toekomst en verleden convergeren in de eigentijd. Het doet ons denken aan de Feature-Integration Theory van Anne Treisman (een vaandeldrager van de cognitieve psychologie). Aandacht dient om sensorische kenmerken te integreren; het is een cognitief mechanisme van lijmen, aan elkaar verbinden, het bij elkaar brengen van verschillende elementen, verschillende beetjes informatie: de onderdelen van een voorwerp, van een betekenisvol ding, een gezicht, een vertrouwd landschap. Het is een functie die uitvergroot wordt in het lezen, het schrijven, het ontdekken of het scheppen van betekenissen, verhalen. 

Het vervolg van deze tekst lees je in de papieren versie van DW B 2016 4.