We kennen de foto???s van gevangenen die een bord met een nummer vasthouden, of de foto???s van geesteszieken. Portretten van mensen in gestreepte pyjama???s. Soms worden dergelijke foto???s per twee gepresenteerd: een in vooraanzicht en een in profiel. Iets minder bekend zijn de negentiende-eeuwse koloniale foto???s van inboorlingen. Ook daar bestaan uitgebreide reeksen over, maar doorgaans zijn die verborgen in archieven. Het zijn portretten van vrouwen, mannen of kinderen, in vooraanzicht en zijaanzicht, meestal naakt. Alleen het hoofd of het lichaam ten voeten uit, of beide. Vaak poseren ze naast een meetlat, of is hun gevraagd de meetlat zelf vast te houden. Andere fotoreeksen hebben een minder strak stramien: jonge meisjes, de armen boven het hoofd gestrekt, vrouwenruggen bedekt met scarificaties, mannenhoofden met oorringen en sierlijke kapsels. Men vindt ze in de archieven over gekoloniseerde volkeren, vaker onder ???geografie??? dan onder ???etnografie??? of ???portretfotografie???. Ze komen van alle continenten: Afrika, Amerika, Azi??, Oceani??. De vraag die me hierbij bezighoudt is: wat als je in beeld wordt gebracht op een manier die je niet hebt gewild? Wat als je portret vooral dient om aan te tonen dat je anders bent? Wat als dit deel uitmaakt van een politieke agenda? Dat je bijgevolg betutteld, bestolen of opgesloten wordt of tot dwangarbeid verplicht? Ik heb heel wat van die gevoelige, pijnlijke beelden gelokaliseerd, in archieven in Londen, Berlijn, Parijs, Amsterdam, Leiden. Ook het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren heeft een grote fotocollectie, maar zonder de typisch strakke, antropometrische beelden. Ons koloniale museum dateert van na de kernperiode van de antropometrie.
        De antropometrie leerde ik kennen in de mediatheek van het Parijse Mus??e du quai Branly, dat belangrijke fotocollecties erfde van Le Jardin d???Acclimatation en van Le Mus??e de l???Homme. Ik zocht er naar documenten en beelden die mij zouden verklaren waar de clich??matige beeldvorming over zogenaamde primitieve volkeren vandaan komt. Ik zocht informatie en foto???s van menselijke dierentuinen en kwam terecht in de studio van Le Prince Roland Bonaparte (1858-1924), die de tentoongestelden uit hun kooi haalde om ze te laten poseren. Heel secuur fotografeerde hij hen op glasplaten. Le Prince Roland Bonaparte was een trouw adept van de methode Broca in de antropometrische fotografie, ook al werd die methode door de meeste fotografen al verlaten op het moment dat Bonaparte eraan begon. Het gaat om haarscherpe portretten, vastgelegd op glasplaatnegatieven en collodiumplaten met de kenmerkende vlekkerige fotoranden. We zien het kleinste putje in de huid, tegelijkertijd is de foto aangetast door krassen, gebleekte stukken of zelfs barsten in het glas. 

Het vervolg van deze tekst lees je in de papieren versie van DW B 2015 2.