Arjen Mulder schrijft bij aanvang van zijn jongste essaybundel even zelfbewust als programmatisch: ???Biologie was het enige vak op de middelbare school waar ik van het begin af aan goed in was, en de reden was simpel. Ik snapte waarom de vragen die er gesteld werden interessant waren.??? Het is een eenvoudige stelling, je zou er haast overheen lezen, maar ze biedt een revelerend inzicht, namelijk dat je niet alleen intelligentie nodig hebt om voor een bepaald schoolvak te kunnen slagen, maar dat die intelligentie ook vereist is om er ??berhaupt je best voor te willen doen. Het vermogen om aandacht te kunnen schenken is met andere woorden eerder een vorm van begrijpen dan een kwestie van welwillendheid: je moet zo slim zijn om te begrijpen waarom iets ertoe doet. Vandaar dat verveelde uitroepen als ???boeien!??? of ???whatever??? waarmee schoolgaande adolescenten of zelfs studenten zich soms afsluiten voor de kennis die hun aangeboden wordt, geen uitingen van rebelsheid zijn maar een blijk van hun tekortschietend vernuft en intellectuele capaciteiten.

        Eerlijkheidshalve moet ik hieraan meteen toevoegen dat ik zelf de biologielessen op de middelbare school ervaren heb als heilloos gefrunnik met bladeren, pissebedden en kikkervisjes, en dat ik daarom geen moment geaarzeld heb het vak te laten vallen toen die kans mij na een eindeloos saai brugklasjaar geboden werd. Waarschijnlijk was de blootstelling tijdens die lessen aan al dat banale plantaardige en dierlijke leven te veel voor een tiener die zelf nog nauwelijks zijn afhankelijke, primaire bestaan als zuigeling, baby, kleuter en kind ontgroeid was. De adolescent waant zich vooral volwassen doordat hij in staat is een oordeel te vellen over zijn omgeving en zich zo te verheffen boven een als massa gepercipieerde groep, waaraan hij niettemin (en dat vergeet hij voor het gemak) zijn bestaan volledig te danken heeft; een hogere vorm van oordelen, een dialectiek, die bezit hij nog niet. Hij leeft in een eendimensionale wereld met hemzelf als stralend, malend middelpunt.

        Met Was is leven? heeft Arjen Mulder een intellectueel avontuurlijke, uiterst gevarieerde en tegelijk hecht gestructureerde essaybundel geschreven, een boek dat bovenal vier van de meest overrompelende persoonlijke bekentenisessays bevat die ik de laatste jaren in het Nederlands gelezen heb. Tussen die persoonlijke stukken, waarin de schrijver het leven beschouwt aan de hand van de dood van zijn ouders, de geboorte van zijn zoon en een nooit verwezenlijkte, alles verterende jeugdliefde, staat een reeks bespiegelingen over een aantal minder gangbare, soms zelfs volkomen vergeten biologische theorie??n over wat leven is. 

Het vervolg van deze tekst lees je in de pdf-versie.