Op deze pagina's is het archief van DW B terug te vinden. Voor de actuele website ga naar: http://www.dwb.be

Stervende paarden en zwevende zeepaardjes. Stefan Hertmans' Oorlog en terpentijn

Verschenen in: Verloren post
Auteur: Marc van Zoggel
Stefan Hertmans, Oorlog en terpentijn, De Bezige Bij, Amsterdam, 2013.
Download deze tekst in pdf:


Urbain Martien (1891-1981) werd een eerbiedwaardige negentig jaar oud. In die negentig jaar heeft zijn leefwereld een gedaanteverandering ondergaan die zijn weerga niet kent. Martien leefde dan ook in wat de ???meest hardvochtige eeuw uit de hele mensengeschiedenis??? wordt genoemd, en die onder meer werd opgeluisterd door een revolutionaire industrialisering, ecologische rampen en twee wereldoorlogen. Eigenlijk kende hij twee levens, die werden afgegrensd door de rampzalige jaren 1914-1918: er was een leven ???voor den grooten oorlog???, met de armoedige kindertijd en de hardvochtige jongensjaren, en een erna, toen hij als tekenaar en schilder ???zijn lange leven als vergeten oorlogsheld??? leefde (20). Zo staat het opgetekend in de roman Oorlog en terpentijn die zijn kleinzoon Stefan Hertmans over hem schreef.

        Een halfjaar na het overlijden van zijn grootvader debuteerde Hertmans als schrijver met de roman Ruimte. Op zijn sterfbed gaf de oude Martien hem twee cahiers waarin hij sinds 1963 zijn memoires had opgeschreven ??? ???in totaal zeshonderd bladzijden in handschrift??? (25). E??n schrift handelde volledig over zijn traumatische ervaringen als frontsoldaat in de hel van 1914-1918. Het was aan de kleinzoon om de gewichtige taak op zich te nemen de grillige memoires om te werken tot een strakke levensbeschrijving. Die liet de schriften van zijn betreurde grootvader echter decennialang onaangeroerd, overmand door faalangst, machteloosheid en een zeker schuldgevoel, wachtend op het juiste moment om ze te lezen en er dan een roman van te maken. 

        Die verscheen uiteindelijk in augustus 2013, onder de titel Oorlog en terpentijn. Inmiddels prijkt het boek al maandenlang in de bestsellerlijsten. Nog terwijl ik dit schrijf, medio februari, verdient zijn roman in Nederland de eerste plaats in de top tien van best verkopende boeken van NRC Handelsblad. ???Meer dan 30.000 exemplaren verkocht???, schreeuwt een blinkende sticker op het omslag mij toe. Ook de critici zijn alom lovend. Het lijdt geen twijfel: met Oorlog en terpentijn is Hertmans nu ook doorgebroken bij het grote publiek. Dat roept de vraag op wat dit uitzonderlijke succes kan verklaren. Natuurlijk is de meest voor de hand liggende reden de ???actuele??? thematiek van de Eerste Wereldoorlog, die dit jaar honderd jaar geleden uitbrak, een gebeurtenis waarbij uitgebreid wordt stilgestaan op radio en televisie, door kranten en tijdschriften en natuurlijk in een niet aflatende stroom boeken, van non-fictie tot fictie en alles daartussenin.

 

Het vervolg van deze tekst lees je in de papieren versie van DW B 2014 3 en in de pdf hierboven.