Op deze pagina's is het archief van DW B terug te vinden. Voor de actuele website ga naar: http://www.dwb.be

'Vw water dat ontvonckt mijn vier': de Rijn en de Laaglanden

Verschenen in: Rijndorst
Auteur: Joep Leerssen


De Rijn verdwijnt in Nederland. Onmiddellijk na de oversteek van de Nederlandse grens, bij Nijmegen, vertakt hij zich in de Nederlandse delta. De voornaamste tak gaat de Waal heten, de zijtak die langs Arnhem stroomt wordt de Nederrijn genoemd. De Waal mengt zijn wateren met die van de Maas, en na het traject tussen Dordrecht and Rotterdam als de Merwede te hebben gestroomd, mondt hij via diverse aftakkingen uit in zee. De Nederrijn op zijn beurt verandert onder Utrecht in de Lek en bereikt de Rotterdamse haven als de Nieuwe Maas. Onderweg voedt de Rijn tal van kleinere zijrivieren, zoals de Vecht die van Utrecht richting Amsterdam stroomt, en maar liefst twee rivieren die IJssel heten (een in het oosten, een in het westen). Enkele oude, minder brede takken houden de naam Rijn, zoals de Kromme Rijn, de Vaartse Rijn, de Leidse Rijn en de Oude Rijn. De Rijn gaat dus op in Nederland; hij is overal en nergens.
       
Wellicht om die reden werd de Rijn voor Nederland nooit zo iconisch als hij voor Duitsland is.1 Al schreef Nederlands grootste dichter Joost van den Vondel een barokke, metafysische ode aan de Rijn, getiteld ???Aen den Rynstroom??? (1620), in beelden als deze:

O onvermoeide molenaer,
O stedebouwer, schepedraeger,
O rijxgrens, schermheer in gevaer,
Wijnschencker, veerman, oeverknaeger,
Papieremaecker, schaf papier,
Daer ick uw glori op magh schryven,
Vw water dat ontvonckt mijn vier 2

Vondel bezingt hierna de rivier, die hij volgt van Bazel (waar Erasmus begraven ligt) langs Keulen (waar hij zelf werd geboren) naar Holland, prijst hem als de bron van Hollands historische glorie en weelde van dat moment en bidt voor een einde aan het geweld van de Dertigjarige Oorlog.


Het vervolg van deze tekst lees je in de papieren versie van DW B 2013 4.