Eind 2001 ving ik een glimp op van een echo in de tijd. Ik bedoel niet een herinnering, terugwijzing of weerkaatsing van iets wat eerder was gebeurd in het nu, maar ik zag een schim van een beweging die kon bestaan op verschillende tijdstippen tegelijk, die twee tijdstippen elkaar zou doen weerkaatsen, zonder dat het ene tijdstip aan het andere vooraf zou gaan. Dat is niet zoals we normaal gesproken tijd ervaren en het leek me dat de schim moest bestaan in een ander soort heden, een gelijktijdigheid van verschillende tijdstippen, die binnen onze normale tijd in een lineaire volgorde moeten staan, maar die binnen de tijd van de schim een ander verband zouden aangaan. Deze echotijd voegde zo een extra dimensie toe aan de lineaire tijd zelf. Tussen twee tijdstippen beweegt de schim heen en weer in zijn eigen echotijd, en zo ontstaat een uitgebreid heden, een heden dat niet meer het snijpunt is waarop de toekomst gescheiden wordt van het verleden, maar ????n dat toekomst en verleden omvat in een interne dynamiek binnen nog onbekende extra dimensies.
        Ik werd uitgenodigd om een stuk te schrijven voor de twee slagwerkers van Duo Vertigo, Niels Meliefste en Claire Edwardes. We bespraken de mogelijkheid om een concert te organiseren in de concertserie die ik op dat moment programmeerde in Amsterdam, en zonder er veel over na te denken riep ik dat ik zelf een stuk wilde bijdragen voor twee Glockenspielen. Ik had het nog niet gezegd of ik zag de schim van de beweging voor me, die zou heen en weer echo??n tussen de twee instrumenten, waarbij de twee lagen van de muziek elkaar zouden belichten, maar niet in een lineaire vraag-antwoordrelatie zouden staan. Eerder zouden ze de wederzijdse reflectie of echo van elkaar vormen. Dit leidde tot een stuk getiteld ???Toccata III???: een werk waarin de twee spelers door elkaar heen motieven spelen, die gebaseerd zijn op eenvoudige stijgende en dalende toonladders en arpeggio's, in een voortdurende tempoverhouding van drie tegen vijf.
        Figuren verschijnen in beide partijen in herhalende moza??ekachtige patronen, waardoor het geheel een caleidoscopisch effect ontvouwt, waarin de motieven in steeds wisselende combinaties over elkaar heen schuiven. In het luisteren leidt dit tot een ontwrichting van de tijdsbeleving, omdat je als luisteraar niet meer helemaal zeker kunt zeggen op welk tijdstip je een motief precies hebt gehoord en uiteindelijk zelfs niet meer welke partij een bepaald motief eerder speelde, welke later: de snellere of de langzamere. Daarnaast bevatten de patronen ook in zichzelf een meerstemmigheid (net zoals Johann Sebastian Bach in zijn composities voor solo-instrumenten een complete polyfonie kan verwerken binnen ????n enkele melodische lijn, bijvoorbeeld in de cellosuites). Omdat er steeds tegelijk gespeeld wordt, kan het oor van de luisteraar altijd overspringen van een lijn die het hoort binnen de ene partij naar een van de andere partij, zodat het stuk als geheel een zeer complex kristal van mogelijke luisterpaden aanbiedt. Uitgevoerd met de complexe resonante klank van het Glockenspiel ontstaat er inderdaad een bijna hallucinante schimmenwereld.
        De partituur werd voorzien van een motto van J. G. Ballard, ontleend aan het kortverhaal ???News from the Sun???. In de nasleep van 9/11 was Ballard enkele maanden lang de enige auteur die ik kon lezen. Het was een tijd waarin een intellectuele verstarring de hele westerse wereld razendsnel in zijn greep leek te krijgen. De aanslagen op de Twin Towers werden overal beschouwd, zelfs bijna verwelkomd, als ??? eindelijk - een re??el moment in de tijd, een vast punt, een oorsprong van waaruit het assenstelsel van goed en kwaad kon worden aangelegd. Voor mensen met de meest uiteenlopende politieke posities kon deze gebeurtenis dienen als onweerlegbaar bewijs van hun eigen inzichten en als onmiskenbare aankondiging van de ware tijd. Religieuzen werden religieuzer, religiehaters werden haatdragender, anti-imperialisten zagen de imperia eindelijk wankelen, terwijl terrorisme-experts op basis van de analyse van allerhande inlichtingen en risicoanalyses nog waanzinniger visioenen van slachting ontvouwden. Een mythomaan componist zag een kosmisch kunstwerk van de vernietiging en een in Nederland invloedrijk geacht literair journalist zag eindelijk het einde van het postmodernisme. Alom werd de tijd strakgetrokken. En zelf ging ik terug naar een van mijn eerste favoriete auteurs, die me op dat moment als enige iets zinvols leek te zeggen over de relatie tussen moderniteit en geweld en over het ontkomen aan de lineaire tijd.

Het vervolg lees je in de papieren versie van DW B 2013 2