Op deze pagina's is het archief van DW B terug te vinden. Voor de actuele website ga naar: http://www.dwb.be

De allerlaatste caracara ter wereld of de revival van het met uitsterven bedreigde verhaal

Auteur: Mieke Opstaele
Peter Verhelst, De allerlaatste caracara ter wereld, Prometheus, Amsterdam, 2012.
Download deze tekst in pdf:

In tijden van economische crisis lijken fictieliteratuur en andere vormen van kunst voor sommigen misschien een overbodige luxe, maar dan gaat men voorbij aan een fundamentele functie van kunst en (verzonnen) verhalen. Volgens Peter Verhelst is er voor schrijvers en kunstenaars momenteel een taak weggelegd: ze moeten ons herinneren aan de functie van verhalen, ons wijzen op het nut en de mogelijkheden van kunst en literatuur. Van deze roeping getuigt zijn nieuwste novelle De allerlaatste caracara ter wereld, waarin hij het verhaal en ons geloof in het verhaal opnieuw tot leven probeert te wekken.
       
Door een onbekende oorzaak spoelen vijf mysterieuze, tongloze vrouwen aan op een Cara??bisch eiland. Ze worden aanvankelijk ???zoals de vissen en de dingen die na een storm aanspoelen, even stilzwijgend, opgenomen door het eiland???. (58) Naast de vrouwen blijken er echter ook steeds meer bruinvissen en dolfijnen te stranden. Wanneer de commissaris op een dag ook kinderen opmerkt, wordt er ingegrepen. Hoewel de vreedzame vrouwen hun nut bewezen voor de plaatselijke samenleving ??? ???De vrouwen voerden klusjes uit in ruil voor eten, maaltijden die ze aanvulden met de geschenken die het bos of de zee hun schonk.??? (58) ??? worden ze van de ene dag op de andere door soldaten meegenomen en bewaakt in een door prikkeldraad omgeven militair tentenkamp. Op die manier wordt er door toedoen van hogere instanties ??? onuitgesproken ???bevelen van hogerhand??? (69) ??? gaandeweg een angstklimaat gecre??erd bij de eilandbewoners en neemt de onrust op het eiland toe. De plot bevat uiteraard een onmiskenbare verwijzing naar Fort Europa, maar er is meer. In het boek moeten sprookjesachtige verhalen het opnemen tegen een harde nuchtere realiteit, die de (broodnodige) verhalen verdringt. Zo ondergaan de mythische verhalen schijnbaar hetzelfde lot als de vrouwen die aanspoelen op het eiland.

Een hedendaagse mythe
Mythes zijn zingevende verhalen waarin normen en waarden van een cultuur van generatie op generatie worden doorgegeven. Deze verhalen zijn erg belangrijk voor een samenleving. Om te kunnen overleven ondergaan ze dan ook regelmatig tijdgebonden transformaties. Wie een boek van Verhelst leest, zal daarin vaak elementen uit (Griekse) mythologische verhalen of sprookjes aantreffen. Hij gebruikt ze graag als basisingredi??nten voor een nieuw verhaal dat afgestemd is op de hedendaagse tijd. Het nieuwe verhaal alludeert op een aantal historische gebeurtenissen of culturele verschijnselen (zoals de Vietnamoorlog, migratiestromen en Fort Europa, het westerse dualiteitsdenken ???) en houdt ons zo een spiegel voor. Ook in deze novelle is dat niet anders en worden mythologie en (historische) realiteit met elkaar verweven. Dit boek gaat echter een stap verder door, nadrukkelijker dan anders, stil te staan bij de positie van dergelijke verhalen in de hedendaagse samenleving. Zo wordt de relatie tussen ???het verhaal??? en de directe realiteit tot onderwerp verheven.
        De allerlaatste caracara ter wereld begint als een mythische vertelling. De lezer wordt door de verteller meegenomen naar een idyllisch eiland, een droomeiland.


Het vervolg van deze tekst lees je in de bijgevoegde pdf.