Op deze pagina's is het archief van DW B terug te vinden. Voor de actuele website ga naar: http://www.dwb.be

De waterkaart van het geheugen

Verschenen in: Op leven en dood

 

Ze verblijft op een paar meter van het traject dat de ondergrondse bedding van de Zenne volgt. Door het raam van het appartement ziet ze de regen vallen. De hemel zwicht maar de kasseien glanzen blauwachtig, en stijgen. Dit is het laaggelegen deel van het oude Broekzele, waar alles eens moeras was, armen van beekjes, bevaarbare stromen, havens, constructies op palen.
Het stratenplan vermengt zich met de veranderende kaart van de hemel: gelige, grijzige, rozige wolken, die spijt krijgen van hun vormen zodra zij met haar ogen knippert. Een mantel bedekt soms de stad, ze herinnert zich dan de oude oefening en scherpt haar zicht, ze trekt het vuur van haar pupil open en drukt zo een contrast op de effen foto die de dingen omhult, zo maakt ze de korrel zwaarder die de witgloeiende grijzen van het grijs losscheurt. Ze herinnert zich de subtiele emotie van een halflicht dat haar lichaam in beslag neemt als haar blik gaat dralen.

In de droom is haar veroordeling een gouden cel. Een klein gebouw, vierkant en oud, dat lijkt op de Pavillons d???Octroi, zware blokken die aan iedere zijde van de verschillende toegangspoorten van het middeleeuwse Broekzele lagen en aan elkaar vastgemaakt waren met traliewerk of een ketting. Daar hief de stad tol op de invoer van bepaalde waren ??? het octroi, dat ingaat tegen de belofte die het woord ???toewijzing??? inhoudt. De droom weet dat die naam, letterlijk in haar taal vertaald als ???Paviljoenen van Toewijzing??? een paradox is, evenzeer als de haar toevallende luxueuze gevangenschap die in een paleissfeer baadt met groen fluwelen wanden, meubels en zware gordijnen.

Ze luistert naar het geduchte borrelen van het Zennewater, dat de echo in het gewelf versterkt, achter een poort in de ondergrondse zaal van het Riolenmuseum. De poort werd gesloten want dagen geleden hebben de overstromingen van het noodweer iets op het traject losgeslagen. Het museum is ondergebracht in een van de twee Pavillons d???Octroi aan de Vlaamse Poort. De Zenne is nu een deel van het rioleringssysteem van Broekzele geworden. Ze stroomt op een lagere verdieping en je kunt er een gedeelte van bezoeken. Het is verlicht en uitgerust met beschermende balustraden. De dag van de sneeuwstorm bezoekt ze het museum: de bewakers doden er de tijd door elkaar moppen te vertellen. Ze kan met hen praten over de laatste aardbeving in Chili, over het water dat een schok is en dat ze als vastgekleefd op haar rug met zich meedraagt.

Onverwachts worden de wolken donker, ze ontladen zich en doen de kasseien weer glimmen. Water, water in overvloed, in pijpenstelen, bij de vleet. Water overal: verstrikt in de vochtigheid van regenplassen, paraplu, viswinkels. Water in de namen van de kaaien in de straten Baksteenkaai, Steenkoolkaai, Timmerhoutkaai, Brandhoutkaai, Hooikaai,  Arduinkaai, Kalkkaai. Tekens van afwezigheid die dit oog gewoon wordt te ontcijferen: in de rechthoek van de esplanade die twee gevels scheidt, lag eertijds een ankerplaats voor de boten en hun gesloof.
Vlakbij de straat die de naam markt draagt lag een ankerplaats, zoals de Varkensmarkt, of de Oude Graanmarkt, waar ze verblijft.
De kromme straat was een waterbedding.
Beek was water. Namen die uit een beek zijn samengesteld, namen van wijken, van gemeenten, Molenbeek, Schaarbeek, Etterbeek.

Omdat dit oog zo vaak de rechthoekige plaatsen van de wijk afstruint om de ankerplaatsen op te sporen, meent ze, wanneer ze ???s nachts een horizontale houding aanneemt, gelijklopend aan de lijn van het laken verschillende rijen stenen of rechthoekig en licht gemetselde bakstenen waar te nemen: een muurtje. Het muurtje is gewichtloos. De blokken die het vormen zijn ietsje langer dan gewoonlijk, zoals een haastig geschetste tekening. Daarna zou dit muurtje een collage kunnen worden, en in plaats van blokken verschijnen er langwerpige foto???s, als een metselwerk in stroken op elkaar gezet, die het laken doortrekt zonder er gewicht aan toe te voegen, en waaronder je beschutting kunt vinden.

Vertaald door Bart Vonck

Lees verder in DW B 2012 4.