De avontuurlijke existenti??le sprong is nog steeds de duik in het eigen brein, waarin we als ultieme illusie soms ook nog onszelf tegenkomen of iemand waarvan we denken dat hij het is

Sybren Polet, De noodzaak van het overbodige, 2014

Biedt literatuur een inkijk in het bewustzijn? En in wiens bewustzijn dan wel ??? dat van auteur, personage of lezer? Hoe verhoudt literatuur zich op dat vlak tot de neurocognitieve wetenschappen? Al enkele decennia neemt de kennis van het brein en het bewustzijn enorm toe door neurocognitief onderzoek. Dankzij neurotechnologische vernieuwingen zijn we straks bovendien in staat om niet alleen figuurlijk, maar ook letterlijk te lezen wat een ander denkt. De rudimentaire en onbeholpen voorbode daarvan is vandaag al in neuropsychologische labs te vinden. Sommigen beweren dat literatuur ons altijd al in staat stelde om binnen te kijken in andermans geest en dat het neurocognitieve geklad daartegen bleek afsteekt. Maar heeft het bewustzijn van personages ook maar iets te maken met de gedachten die we toeschrijven aan medemensen in de werkelijkheid?
            Een goede toegang tot dat mijnenveld van vragen biedt de zogenaamde neuroroman. Een genre kunnen we dit fenomeen niet echt noemen, het is veeleer een label voor romans die nadrukkelijk in dialoog treden met de cognitiewetenschap. Een van de bekende en voor deze discussie ook bijzonder interessante romans waarin de wetenschappelijke blik op het bewustzijn de confrontatie aangaat met de literaire is Thinks??? (2001) van David Lodge, die als literatuurwetenschapper een studie schreef over het bewustzijn in de roman. Thinks??? ensceneert een geestige ontmoeting tussen de cognitiewetenschapper Ralph Messenger en de schrijfster Helen Reed waarin veel intrigerende analogie??n en vermoede verschillen tussen de twee disciplines aan de oppervlakte komen.