Alsof niets beweegt terwijl de wereld verandert, richt zijn blik zich op wat buiten hem bestaat. Verte en nabijheid lijken hem vertrouwd, het punt waar goed en kwaad samenkomen en het levende zich onttrokken heeft aan zijn grenzen. 

        Rede en twijfel sturen zijn arbeid. Betrouwen op innerlijke kracht biedt hem een antwoord op zijn levensvragen. Wat zich voordoet, overkomt hem als de werkelijkheid, niet als het noodlot. Geen alledaagsheid leidt hem af van zijn zoektocht naar wat universeel is en het waarneembare transcendeert.

        De achtergrond van het portret spiegelt het donker waarin een mens zijn weg moet zien te vinden. De strenge eenvoud van wat Ficino omgeeft getuigt van welstand, vriendschap, zedelijk verderf, ziekte, vreugde en ellende. Samenzweringen bedreigen de nacht, zinsverbijstering wordt door de heerlijkste wijnen aangedragen, vergiftiging tekent het samenzijn met zielsverwanten, op het scherp van wat beraamd wordt speelt het leven met de dood. Duisternis en licht omgeven het geheime meervoud dat Florence verborgen houdt. Zie hoe Ficino???s ontvankelijke gemoed in het schilderij getoond wordt! 

        De stad teistert zijn tere lichaam en laat zijn geest in onvoorziene veelheid exalteren. Onbewogen meet zijn blik de afstand die ontmoeting heet. Wie tot zijn vriendenkring behoort, heeft geen toegang tot zijn eenzaamheid. 

        Wat is het dat ik probeer te zien doorheen de tijd die mijn blik vertroebelt? Luidde de torenklok het verleden in? Kondigde ze een nieuwe toekomst aan? We noemen het fysica, astronomie, kennistheorie maar blijken niet in staat onszelf te begrijpen. Geen probleem. Met een elegant gebaar schuift men terzijde wie men is en vervangt zichzelf door geditaliseerde exaltatie. Desnoods door zuiver wetenschappelijk denken.   

        En Marsilio Ficino? Hij houdt de lippen op elkaar. Zijn lankmoedigheid verbergt een goed bewaard verlangen. Wat door zijn hoofd spookt, balanceert op onvoorwaardelijk geloof, eeuwige wijsheid, aangenomen waarheid. Hij onderzoekt wat niemand kan weten ??? een riskante bezigheid. 

        Da Vinci toont ons een personage dat onverstoord zichzelf bevraagt. Is het dat wat zijn bezorgdheid om de ander in vriendschappelijke omgangsvormen vat? Het portret verraadt hem niet. Ficino put zich uit in wat hij van zichzelf eist en biedt zijn opdrachtgevers het resultaat aan van zijn arbeid alsof een kostbaar geschenk het minste is wat men van hem mag verwachten. Beschouwt hij de stilte die hem wordt verleend als zijn grootste beloning? 

        Het komt mij voor dat hij zich laat leiden, niet laat dwingen. Wat door passie en emotie ingegeven wordt, zoekt steeds weer naar rede en verstand. Brengt deze houding de maatschappelijke constellaties uit hun tijdelijke evenwicht? Ik vrees het. Voorspelt Ficino (1433-1499) wat Spinoza (1632-1677) onder woorden brengt?

Het vervolg van deze tekst lees je in de papieren versie van DW B 2015 2.