In de Washington Post plaatsten we een kruiswoordpuzzel. Die staat er elke week in, maar deze was anders; deze keer moesten de oplossingen naar een adres in Langley VA worden opgestuurd om mee te dingen naar de prijs. Onderaan de puzzel sneden de woorden ???reward???, ???kill??? en ???fidel??? elkaar. Onder de inzenders waren er tien die deze woorden in rood hadden ingevuld, of extra zwart omlijnd. Ze hadden hun contactgegevens ingevuld ??? om het ons gemakkelijk te maken. En er was er een die alleen deze drie woorden had ingevuld en een Zwitsers bankrekeningnummer door de opgaven had gekrast. Dat is een stijlvol visitekaartje, vonden we. Zijn naam was Mangoeste. Of zo noemde hij zichzelf tenminste. Of zo wilden wij dat hij zichzelf noemde.

De beste grap die de duivel ooit uithaalde, was de mensen laten geloven dat hij niet bestond, toch? Als je jezelf consequent presenteert als een naar zwavel stinkende joker op gespleten hoefjes met een staartje, zien mensen geen gevaar meer. Wij lieten de plofsigaar uitlekken. De symboliek van de klappende havanna in het harige gezicht van het kwaad lag er zo duimendik bovenop en de referenties aan de slapstick maakten het compleet. Als dit het niveau is van De Familie om Fidel Castro uit de weg te ruimen, is het de moeite van verontwaardiging niet waard. Er worden enkele goede grappen in columns gemaakt en men gaat over tot het geselen van andere katten.

Natuurlijk hebben we het een tweetal maanden later precies zo uitgevoerd. We bezorgden een doos voortreffelijke sigaren met de hartelijke complimenten. Het was zo doorzichtig dat Castro wel moest denken dat het een grap was. Hij trapte er niet in. We denken dat deze omgekeerde psychologie niet aan hem besteed was. De revolutie struikelt niet over zijn lijken.

We hebben het lang zelf geprobeerd. We hebben lokale maffiabazen verleid, we werden getild door een smokkelaar die Santo Trafficante, Jr. zei te heten. Die briefde ons hele voorstel door, waarna de beveiliging verviervoudigd werd.

Alles geloofwaardig kunnen ontkennen. Altijd. Wij weten van niks en als wij toch wat weten, dan hadden wij er niets mee te maken. Dat zijn later befaamde known unknowns geworden. We hebben zelfs een diner georkestreerd met de schrijver van de James Bond-spionageromans en onze pater familias JFK. Welke stappen zet hij, wat denkt hij, wat drinkt hij en wat verwacht hij?

We spraken af met Mangoeste. Hij had de voorwaarden gesteld. We liepen klokslag negen uur restaurant De Lindenhofkeller in Z??rich binnen, in tenue de ville. Het was druk binnen, precies het soort geroezemoes dat interfereert met een richtmicrofoon. Er zat een man alleen aan een tafel. Hij droeg een hoornen bril en rookte met sierlijke, wat wufte gebaren een filterloze sigaret.

Het script gaat met ons op de loop. Z??rich 1961, regenjassen, kruitdampen, het vermoeden van hoogverraad. Breedgeschouderde mannen aan tafeltjes verderop, opvallend nonchalant. De actielijnen waren uitgezet. Mangoeste kreeg de opdracht. En wij zouden alles ontkennen.

Maak hem af. Hoe moeilijk kan het zijn?

Mangoeste zette hoog in op karaktermoord. Als iemand, waar ook ter wereld, wordt gevraagd om de Glorieuze Vader te karakteriseren, gewoon de woorden te noemen die het eerst in hem opkomen, noemt tachtig procent minstens twee van de volgende begrippen: Baard, Uniform, Sigaar, Redevoering. Als we dat beeld zouden slopen, als we deze kleren van de keizer uit zouden kunnen trekken, hem zich laten verslikken in die iconische parafernalia, dan zouden we dat irritante halo van rocksterrorist in gruzelementen kunnen slaan. En wel voor zijn dood, anders zit je nog zeker vijftig jaar met asbakken, conditioner en T-shirts opgezadeld. Die vergissing maken we geen tweede keer.

Thalliumzout. Het werd gepresenteerd als een onfeilbaar ontharingsmiddel. We stopten het in zijn schoenen en wachtten tot de man, als een geschoren lammetje, zonder stekels op zijn kin en krullen aan zijn kloten, zijn kracht verloren was. Ik denk dat hem deze Bijbelse verwijzing ontgaan was, of dat hij permanent naast zijn schoenen liep.

Die redevoeringen hield hij bijna dagelijks, vanuit de studio vlakbij het paleis. Lang, zo ontzettend lang. Als hij zich nu eens onmogelijk belachelijk zou maken? We sloten een fles lsd aan op de ventilatie. Langzaam sijpelde de inspiratie binnen. Het lijkt erop dat niemand enig verschil heeft gehoord.

Het uniform. Dit lost zichzelf op. Het martiale imago, de groene onverzettelijkheid, heeft de Oeverloze Eilandheerser in 2007 afgeschaft. Geef toe: een man van tachtig in een legeruniform is eerder angstaanjagend dan indrukwekkend. Dat heeft hij gelukkig wel ingezien. Maar hij sloeg door. De moderne bejaarde hult zich om die reden sindsdien uitsluitend in Duitse trainingspakken met tamelijk opzichtige patronen in de kleuren van de Cubaanse vlag. Door deze preventief getackelde karaktermoord valt er voor ons geen eer meer te behalen. All.Day.I.Dream.About.Socialism.

Scripts. Dat is wat wij maken. Scenario???s met een achterdeur. Stel dat de Bloem van de Natie houdt van duiken. Moet haast wel op dat eiland. Je kunt niet eeuwig de revolutie uit blijven dragen. Soms wil je toch je hoofd even onder water steken, even het nerveuze geleuter van je adviseurs en je eigen gereutel beteugelen. Blub blub. Misschien heb je daar een doel bij, vooral omdat doelloos drijven ons niets voor jou lijkt. Je zoekt geen rust, dat is mooi meegenomen, maar er moet een objectief zijn. Kan iets futiels zijn, een spelletje, een tijdverdrijf. Vissen fotograferen? Schelpen zoeken?

Laat het dat zijn.

Er zijn mensen die niet houden van een open einde in een film. Bij ons is dat nu net de crux. We kunnen een script volledig doordenken en de realiteit geen kans geven iets anders te doen dan wat wij beschreven hebben. En dan blijkt er toch iets niet de actielijnen te hebben gevolgd. En wat dat iets was, komen we niet te weten. We schrijven de scripts, we denken alle danspassen uit in een complexe choreografie, maar we zijn niet bij de uitvoering, we kunnen geen regieaanwijzingen souffleren, die klotezwaan verdomt het te sterven. Noem dat gerust een gat in onze plot.

We hielden hem in de gaten. Op zoek naar patronen in zijn schema, haakjes in zijn script om hem aan op te hangen. Voorspelbaarheid. Liefst niet in het openbaar. De imagoschade is moeilijk te voorspellen; zowel voor hem als voor ons. We moesten hem zien te treffen als hij letterlijk off guard is. En verdomd, de Gestaalde Eik had zwaktes. Op zomaar een ochtend kon er een bescheiden colonne uitrijden. Acht motoragenten: dat moet wel een dag vol ontspanning worden. De stoet trok naar het strand. Op dit uur van de dag was er weinig publiek, dus in korte tijd werd de kust bereikt. Wij positioneerden ons een eind verderop, met onze verrekijkers. De grote leider stapte uit het voorste personenbusje, met zijn duikerspak al aan. Toen een onbekende vrouw. Daar, op het strand, werd hun een zuurstoffles omgegord, een beetje gehaast, stiekem, alsof dit moment niet van tevoren uitgedacht was. De rest van de ochtend verliep voorspelbaar. De gewapende achterblijvers op het strand keken scherp om zich heen en de duikers meldden zich elk halfuur op het strand, regelmatig met grote schelpen in hun duikerstasjes.

Analyse van de sterke punten: onvoorspelbare timing, en beveiliging.

Analyse van de zwakke punten: duikfles en schelpen.

Scenario 183a

Plaats: het presidentieel paleis. Het is een prachtige ochtend als Fidel opdracht geeft alles gereed te maken om te gaan duiken. Hij wekt Lorenz en fluistert in haar oor dat vandaag een heerlijke dag gaat worden. Na een vlug en licht ontbijt stappen ze in de geblindeerde bus die tussen de motoragenten door de slaperige straten van Havana rijdt. Zonder sirenes, zonder haast. In de bus kleden ze zich alvast om; er is wat frivoliteit als de Baardige Onverzettelijkheid zijn been in een pijp van het duikerspak probeert te wurmen en de colonne een scherpe bocht neemt, maar niets dat het humeur aan kan tasten. Op het strand gorden ze hun zuurstofflessen om en lopen het water in, op dat moment nog geheel onwetend van de verwoestende werking van de bacteri??n die Mangoeste in mondstukken en duikflessen had gestopt. De ochtend na de duiksessie ontwaakt de Gevreesde Almachtige met bloedend tandvlees, koorts, diarree en onstilbare hoestbuien. Hij sterft 48 uur later aan wat de Cubaanse artsen een ???hartstilstand??? noemen. Het eiland wordt in diepe rouw gedompeld.

Scenario 183b

Als boven. Op het strand aangekomen gorden ze hun zuurstofflessen om en lopen het water in, zich nog geheel onbewust van het feit dat het niet al goud is wat er blinkt. De eerste twee keer komen de duikers boven met middelmatige schelpen en stukken beschadigd koraal. We zien een fletse kinkhoorn, een kapotte nautilus. Dan duikt de Harige Alfaman ten derden male onder en vindt, gedeeltelijk onder wier verborgen in een verder opvallend lege omgeving, een pracht van een doopvontschelp. De spierwitte welvingen zijn regelmatig, de kalklagen dooraderd en onbeschadigd. Hij gebaart Lorenz hem te komen helpen: de schelp is veel te zwaar voor de Voortrekker van de Revolutie alleen. Als ze er even later samen aan sjorren en wrikken, komt onze springlading met verwoestend effect tot ontploffing. Op het strand horen de agenten een laag brroummm-geluid en met de laatste hoge golven spoelen de zwemvliezen op het strand aan. Het land in diepe rouw.

Scenario 183c

Niets dat het humeur aan kan tasten. Lorenz en Fidel duiken en komen veilig boven. Tot drie keer toe. De vierde keer, als ze samen over prachtig bloedkoraal zwemmen, plant Lorenz haar duikersmes tussen de schouderbladen van de Rechtschapen Overwinnaar. Mede dankzij de laag geconcentreerde Blackleaf 40 op het lemmet van het mes, komt hij niet meer boven. Het eiland et cetera.

(???)

Scenario 614a

Iets met radioactieve ratten in het paleis.

Scenario 614b

Of een luchtaanval met een zeppelin die vermomd is als Cohiba.

Scenario 614c

Of een tot de tanden gewapende rabiaat-rechtse dwerg die aanbiedt acrobatische kunstjes voor de Geweldige Geweldenaar op te voeren.

Er waren weken dat Mangoeste en zijn team uitsluitend filmpjes van Roadrunner zaten te kijken. De vindingrijkheid van de coyote is grenzeloos, maar het geluk van de nare vogel is nog veel groter. F??lix Rodriguez trainde landgenoten voor de invasie van de Varkensbaai van 1962. Hij was erbij toen Che Guevara werd vermoord in 1967. Zijn watervliegtuig sloeg te pletter. Antonio Veciana slaagde drie keer bijna, en faalde ontelbare malen. Hij heeft nu een winkel in marine supplies in Miami. Zwembandjes en snorkels.

Mangoeste schreef een ontslagbrief in november 2011:

Geachte generaal Edward Lansdale USAF, subs. diens opvolger,

U kent mij niet. Ik ben oud, u bent oud, de Commandante is een tandeloze circusbeer in een clownspak. Ik zie ervan af. Ik heb vijftig jaar gefaald. Maar u bent van hem af. Cf. de afspraak.

M.