Flarf is wellicht het meest opvallende verschijnsel in de Amerikaanse po??zie van de laatste tien jaar. Een groep dichters vond elkaar online en verenigde zich in de Flarflist. Hun gedeelde belangstelling: het schrijven van gedichten die nadrukkelijk gebruikmaken van platvloerse taal en andere smakeloze elementen, en van Googlezoekresultaten ??? vaak van weblogs of internetfora waar je de platvloersheid van de alledaagse taal in geschreven vorm in het wild kunt aantreffen.
       Over flarf is in het Nederlands al heel wat gepubliceerd. Met name Ton van ???t Hof heeft veel gedaan om deze dichtstroming in ons taalgebied te introduceren en een Nederlandse variant van de beweging op de kaart te zetten. Zelf schreef ik voor Frame een artikel over hoe flarf in de Amerikaanse traditie staat. Al die teksten zijn online te vinden, daarom houd ik deze introductie beknopt.

De flarfbeweging kwam voort uit een grap rond www.poetry.com, een website die zogenaamde po??ziewedstrijden uitschrijft. Wie een gedicht instuurt, krijgt een bericht terug dat het door experts is beoordeeld, dat het grandioos is en vooral dat het zou moeten worden uitgegeven, waar de site voor een luttel bedragje wel in wil bemiddelen. In 2000 besloot dichter Gary Sullivan het slechtste gedicht in te sturen dat hij kon verzinnen. Zo ontstond ???Mm-hmm???, een onsmakelijk samenraapsel van banaliteiten, puberale meligheden en onzinwoorden ??? het eerste flarfgedicht. Dit leidde tot een reeks van gewild slechte, banale po??zie van Sullivan en zijn (online)vrienden.
       Het gebruik van Google (Google sculpting) werd daarbij al snel een van de meest geliefde middelen. De techniek is door flarfdichters inmiddels op de meest uiteenlopende manieren toegepast. Zo schreef K. Silem Mohammad zijn ???Mars Needs Terrorists??? ??? dat intussen werd opgenomen in The Best of American Poetry 2004 ??? op basis van de zoekresultaten die Google gaf voor de zoekstring ???terrorists, teenagers, wet, republican, sex, slave???. Hierbij nam hij de resultaatpagina met minimale redactie over. Katie Degentesh schreef The Anger Scale, een boek dat gebaseerd is op de vragen van de Minnesota Multiphasic Personality Inventory. Dat is een psychologische test die uit 566 vragen bestaat van het waar/niet waar-type, zoals ???I believe I am no more nervous than most others??? of ???I see things or animals or people around me that others do not see???. Ze voerde de tekst van die vragen aan Google en maakte gedichten uit de teksten van de pagina???s waar Google naar verwees. Michael Magees My Angie Dickinson (een titel die verwijst naar de studie My Emily Dickinson van Susan Howe) is gebaseerd op zoekresultaten voor fragmenten van gedichten van Emily Dickinson gecombineerd met de naam van televisie- en filmactrice Angie Dickinson.
       Ook in het Nederlands hebben flarfdichters op eigen manier van Google dan wel van op internetfora gevonden materiaal gebruikgemaakt. Jeroen van Rooij maakt in Zeg eens: wat in je mond ligt gebruik van reacties op gedichten van gebruikers van de po??ziesite www.dichttalent.nl en plaatste zijn uit reacties samengestelde gedichten weer op Dichttalent, wat dan weer nieuwe reacties opleverde. Ton van ???t Hof gebruikte de zoekstring ???Nederland is groot??? voor een gelijknamig gedicht. Het gebruik van Google is zodanig populair bij flarfdichters dat de term flarf bijna een synoniem is geworden voor de techniek Google sculpting. Dat is in het bijzonder het geval voor het gebruik van de term in de Nederlandstalige po??zie, waar het woord ???flarf??? door vele dichters als een genreaanduiding wordt gebruikt. (Een dichter schrijft dan bijvoorbeeld ???een flarf???, een gedicht op basis van zoekresultaten, zonder dat hij of zij zichzelf een flarfdichter noemt.)

Hoewel Google sculpting een belangrijk middel is, toch vormt die techniek niet het hart van de po??tica van flarf. Een vergelijking met eerdere vernieuwende Amerikaanse stromingen kan helpen de betekenis van flarf verder te duiden. In mijn stuk in Frame heb ik betoogd dat binnen de Amerikaanse po??zie flarf kan worden begrepen binnen een whitmaniaanse traditie van Democratische po??zie, die poogt om het Amerikaanse volk gestalte te geven als een verzameling van gelijkwaardige maar volstrekt verschillende personen en stemmen. Maar als Whitman zichzelf opvoert als de archetypische Amerikaan en alle Amerikanen probeert aan te spreken door de nadruk te leggen op zijn (lichamelijke) verbondenheid met iedereen, en dat alles de vorm geeft van een retoriek waarin hij zich persoonlijk tot de hele natie richt, dan laten de flarfdichters juist die natie zelf aan het woord via Googlezoekresultaten en tonen zij een Amerika dat een ongemakkelijk samenraapsel is van al die stemmen. Flarf vormt dan een perverse late variant op de democratische po??zie ??? met een kleine d deze keer.
       Er zijn naast Whitman tal van andere voorlopers en verwante stromingen aan te wijzen. Dichter en blogger Ron Silliman wijst op een sterk verband met het idee van ???Projective Verse??? van de dichter Charles Olson: ???[Flarf???s] first notable device, Google sculpting, is not unlike [the] way Olson et al reconceived the use of the linebreak & its relationship to speech so as to completely redefine how everyone (not just the Projectivists) would think about poetry???, schrijft hij op zijn blog. In mijn artikel in Frame wees ik ook op een verband met het programma van de L=A=N=G=U=A=G=E-dichter Bruce Andrews om een van meerstemmigheid verzadigde maatschappelijke po??zie te maken. Het verband dat ik ditmaal wil laten zien, is dat met de New York School. Dat doe ik door ????n gedicht van John Ashbery in vertaling te presenteren: ???Variations, Calypso and Fugue on a Theme of Ella Wheeler Wilcox???.

E??n specifiek middel dat populair is bij bepaalde dichters uit de New York School vormt een belangrijk verband met flarf: lange gedichten gebaseerd op motiefvariatie. Bij John Ashbery en Kenneth Koch zijn daar vele voorbeelden van aan te treffen. In latere generaties zie je het middel ook vaak bij dichters als bijvoorbeeld Ted Berrigan of Joe Brainard. Van die laatste is het beroemde ???I Remember??? een sterk voorbeeld: een gedicht met de lengte van een boek, waarvan elke regel begint met de woorden ???I remember???. Maar Kenneth Koch is wellicht de dichter die het meest uitgebreid en ingenieus gebruik heeft gemaakt van zulke variatietechnieken. Een groot deel van zijn werk is gebaseerd op het binnen ????n gedicht herhalen en vari??ren van een vorm, stijl, techniek of frase die uniek is voor dat gedicht en het gedicht definieert.
       Zo???n frasevariatie is ook vaak te zien bij flarfdichters. Dat is logisch. Immers, als je van Googlezoekresultaten gebruikmaakt, kan de zoekstring zelf in verschillende contexten en misschien in verschillende gedaantes of varianten makkelijk opduiken in de uiteindelijke tekst. Ter vergelijking enkele regels uit Kochs ???One Train May Hide Another???:

       One wish may hide another. And one person???s reputation may hide
       The reputation of another. One dog may conceal another
       On a lawn, so if you escape the first one you???re not necessarily safe;
       One lilac may hide another and then a lot of lilacs and on the Appia Antica one tomb
       May hide a number of other tombs. In love, one reproach may hide another,
       One small complaint may hide a great one.

En enkele regels uit ???Chicks Dig War??? van flarfdichter Drew Gardner:

       Story time: Trojan Oil War (part 2)
       The Trojan War, chicks dig it
       and such hits as ???Chicks Dig War???,
       ???Wizards Have Landed on my Face???,
       ???God Made Girls Who Like War???,
       and ???Colin Powell???s the Lay of the Land???.

       More women than men are enjoying the war
       with two-fisted truth
       before changing clothes
       by portraying war as
       chicks digging the phones of war.

       Phallocentric chicks:
       they dig guys with big wars.
       I just cannot, you know, believe in a war
       against chicks when they???ve got the anti-chick war thing goin??? on.
       The women will be like ???Ooh, what a cute war!???

Beide gedichten gaan in hun respectievelijke stramien enkele pagina???s door.

Ook enkele andere typerende kenmerken van de flarfpo??zie kun je bij verschillende dichters van de New York School vinden, zoals verwijzingen naar de populaire cultuur of banaal taalmateriaal, collageachtige technieken en het gebruik van gevonden teksten. In Ashbery???s po??zie zie je bovendien soms een opzettelijke kreupelheid opduiken, die des te meer opvalt omdat zijn werk meestal technisch juist zeer virtuoos in elkaar steekt. Met name waar Ashbery gaat rijmen, maakt hij er vaak met opzet een zootje van, met rijmdwang, kreupele ritmes en onzinnige verbanden. Zo???n spel met geforceerde, slechte po??zie is ook zeer flarfiaans.

???Variations, Calypso and Fugue on a Theme by Ella Wheeler Wilcox??? is het gedicht waarin al die extravagante elementen bij uitstek samenkomen. Het is een van de meest krankzinnige gedichten in het oeuvre van Ashbery. Gevonden materiaal is er in de eerste vier regels van de negentiende-eeuwse dichter Ella Wheeler Wilcox en in de laatste alinea, die afkomstig is uit een avonturenboek van Roy Rockwood, The City Beyond the Clouds; or, Captured by the Red Dwarfs uit 1925. Het gaat in beide gevallen om materiaal uit de populaire cultuur, zij het niet een contemporaine populaire cultuur. Ella Wheeler Wilcox staat daarbij ook voor een welhaast flarfiaanse slechte smaak. Zij was in haar tijd zeer geliefd en bekend om haar tegeltjesachtige gedichten ??? beroemdste regels: ???Laugh, and the world laughs with you; / Weep, and you weep alone??? ???, maar in literaire kringen heeft ze geen goede reputatie. Haar werk werd regelmatig opgenomen in bloemlezingen van bad poetry.
       Ook de variaties, calypso en de fuga die Ashbery volgend op die regels schreef, bevatten flinke doses banaliteiten en opzettelijke klunzigheid. Vooral in de ???Calypso??? valt de vergezochtheid van het rammelende gerijmel op en ook de stupiditeit van de toeristische observaties die er worden beschreven. Maar zoals het bij Ashbery in zijn meer ernstige werk vaak niet helemaal zeker is hoe serieus hij in feite wil zijn, zo staan in dit gedicht op onverwachte momenten juist sublieme opmerkingen te lezen. Volstrekt ongrijpbaar wordt Ashbery in de collages en registerwisselingen van de fuga, waarin hij een typisch ashberiaans virtuoos spel speelt met wisselende stemmingen, registers en genres. De collage heeft een exuberantie die ook bij vele flarfdichters gevonden kan worden ??? ik denk daarbij bijvoorbeeld aan het overladen boek Folly van Nada Gordon. Ten slotte impregneert het variatieprincipe het gedicht, dat talrijke motiefvariaties (boom, terugkeer enzovoort) bevat.
       Hiermee wil ik trouwens niet zeggen dat Ashbery een flarfdichter avant la lettre is. Wel dat hij als een invloed kan worden gelezen. Het flarfachtige van Ashbery is een kant die makkelijk over het hoofd wordt gezien door die liefhebbers die vooral zijn ingenomen met het subtiele meditatieve in zijn werk, de kant die hem tot een acceptabele dichter heeft kunnen maken, een avant-gardist die tot het hart van het literaire establishment is gaan behoren en door critici als Harold Bloom de hemel in geprezen kon worden. Maar ???Variations, Calypso and Fugue on a Theme of Ella Wheeler Wilcox??? is soms ronduit onacceptabel en deze flarfkant is net zo wezenlijk voor Ashbery's po??tische karakter als zijn serieuze of serieus lijkende kant ??? en het lezen van flarfpo??zie kan ons opnieuw gevoelig maken voor het bathos in zijn werk. Niet voor niets staat op het achterplat van Petroleum Hat, de bundel van Drew Gardner waarin ???Chicks Dig War??? te lezen is, een blurb van Ashbery: ???Funny, angry even when they are asleep, Drew Gardner's poems hiss and crackle like downed power lines, in the process almost incidentally making major discoveries like  ???Formica is never more than an extension of tuna??? and ???I am searching for something/but even more passionately/I am being sought out???.??? Onderweg gedane toevallige ontdekkingen: het lijkt bijna een beschrijving van Ashbery's eigen werk.