Reportages
Op 7 oktober 2017 was het vijf jaar geleden dat Ivo Michiels overleed. Lars Bernaerts en Sigrid Bouset vroegen aan acht auteurs en aan zijn echtgenote om hun geliefde auteur sprekend in leven te houden.
Op zondag 8 oktober om 11 u. werd dit huldenummer van DW B ...
'Zuid-Afrika, luister eens naar me'
Vertaald door Riet de Jong-Goossens
Zuid-Afrika, luister eens naar me, ja, jij daar onder aan de punt
tussen twee zee??n, scherp gekant van het steenwerktuigcontinent
God weet hoe uit de oksel van het onderste Amerika geschouderd:
naast mij klappert een hond met zijn oren in een hok van zink in de zon,
af en toe klinkt een geweerschot, maar dat mag jou niet afleiden, want,
Zuid-Afrika, ik zit hier op een veilige afstand
in een land dat lijkt op de laars
van Klein Duimpje, gekaart in de Middellandse Zee.
Ik schrijf je want ik weet niet hoe ik het heb,
vandaag sta ik niet te mompelen met mijn nek opgekrikt
naar een beschilderd plafond of de gesteigerde flanken van een kathedraal
of een preekstoel van Bernini met gestreept marmer, nee,
Zuid-Afrika, ik zit hier op de grond van een onbekende boer,
waar zwarte hanen met rode kammen pronken tussen cipressen,
nogal fascistisch uit schildersoogpunt, niet dat het jou iets kan schelen.
De boeren jagen op wilde varkens in de bossen hier
en de verkeersborden zeggen niet schieten scherpe bocht in aantocht,
dus er is niets onrechtmatigs aan de hand.
Zuid-Afrika, niet de andere kant uit kijken, ik heb het tegen jou.
Voor mij staat de rozemarijn bekleed met vertrouwde blauwe bloemetjes plus
ongewoon geel en bezige bijen. Daarbij ??? ik schrijf maar alles voor je op ???
twaalf uur op de kop af, het gebeier uit de kapel hierboven van Onze-Lieve-Vrouw
van de Fontein van Enorme Genade in het heuveldorp Chiusdino
Chiuso betekent gesloten en een dino is een klein hard ding als een notendop.
Zuid-Afrika, wat kan ik je nog meer vertellen over de omgeving:
er bloeit een miniatuurboscyclaam, een minuscuul paars gevlekte vingerhoed,
een piepklein op een steel gestold vlindertje
in de schuchtere schaduw van de zomereik
niets vergeleken bij de goudsbloemenpracht die jou treft in augustus
aan de westkust, maar daar gaat het niet om.
Zuid-Afrika, de benen van de oude mannen hier zijn krom van het vele varkens vangen
de vrouwen morren besnord in de steegjes van de ochtend tot de avond,
slechts een keer per week op marktdag zie je het stelletje lachen
en de fruitboer komt voor je staan in een rood hemd met een tros druiven
als met een schild,
zijn andere hand akimbo als een acrobaat met plannen
(de druiven zijn lekker maar ik verzeker jou:
ze komen niet in de buurt van jouw onnoemelijke hanenpoot).
De pompoenen laten zich lastig schillen in Toscane.
Zuid-Afrika, mijn eigenlijke issue, ik zit moederziel alleen hier met mijn hoed vol noppen tussen de olijfbomen voor mijn briefpapier:
EN IK BEN NIET BANG!!!
Zuid-Afrika, ik ken mezelf niet als onbevreesd,
nee, zelfs niet bij het zoveelste onderzoek,
ik geloof in de integriteit van deze buitenlandse bijen hier,
het zijn geen afgunstigen die deze insecten bij de korf bedienen.
Nou goed, ik zal antwoorden op wat jij vraagt Zuid-Afrika, maar
zeg niet dat ik je niet gewaarschuwd heb:
NEE HONDERDMAAL NEE!!!: HIER
zal geen man uit de bossen komen
en met een mes
op mijn keel
mijn kleren
van mijn lijf scheuren zoals met een van elke twee gebeurt
in jouw klotewoonbuurten daaronder rijk zowel als arm.
Hier is niemand die denkt hij behoort mijn hoed
of mijn hand,
mijn koets,
mijn kut,
of mijn ketel
die op mijn vuur staat te bezitten.
En daardoor voel ik mij hier niet op mijn gemak,
een vreemdeling in de poorten tevergeefs op schending wachtend.
Waar was ik.
Zwarte onderbroeken hangen omkaderd door geraniums
aan drooglijnen uit de ramen,
de carabinieri dragen witte helmen en schoudertasjes vol panini,
carbonara is spek en prosciutto is ham en zoals al vermeld worden kalbasvruchten
hier hard gebakken. Kennelijk stonden er rode anjelieren in het wapen van Nero,
Marinetti was een dichter die tegen het eten van vermicelli was
omdat de pens van de soldaten te zwaar zou worden voor het gevecht,
en Il Duce wenste hem met zijn standpunt geluk,
amaretto is likeur, lambrusco sprankelt en amici andiamo alle giardino
betekent gezellen-mijn laten we gaan wandelen naar de tuin
Zuid-Afrika, ik moet eindigen, deze brief wordt nu te lang.
Kijk, begrijp me niet verkeerd, ik wil terugkomen, anders dan Burroughs die in Egypte
bleef toen hij de pest kreeg aan Amerika.
En Zuid-Afrika, wees blij dat ik Allen Ginsberg niet ben
die de voortdurende schanddaden van zijn vaderland een voor een inventariseerde,
gelukkig voor jou ben ik vandaag geen gerookte jood,
en jouw geschiedenis van onderdrukking, Zuid-Afrika, verbiedt
in elk geval de verontwaardiging van de bevoorrechten.
Ja, Zuid-Afrika, ik lees jouw gedachten,
niet eens jouw eenentwintigduizend moorden per jaar zijn genoeg voor een kritische diagnose
van ???s lands gezondheid want iedereen heeft stemrecht.
Zuid-Afrika, ok?? ??? je hebt een punt: je bent een opengescheurdkutland,
al sinds de uitschotcommandant van Batavia in 1652 de amandelhaag
onder de Duiwelspiek oprichtte en Houdt den Bul en Keert de Koe,
gierige buitenposten met schietgaten aan de Kaap gebouwd en slaven
die pompoenen pikten op palen door hun hol voor de raven liet,
en slavinnen in de Poolse bok liet binden totdat hun armen over hun knie??n
braken als aanmaakhout.
Zuid-Afrika, nu worden mijn paragrafen langer en minder vermakelijk.
Geen land dat op d??e wijze zogenaamd ???beschaafd??? is geworden
door gezanten van God kan de genade verdragen van een progressieve grondwet
die drie eeuwen later de hemel met geopende deuren beloofde aan iedereen,
en Zuid-Afrika, je smaalt terecht als de voeten van Chikane worden gewassen
door ex-minister Vlok die hem met giftige
onderbroeken van kant probeerde te maken pas twee decennia geleden,
ik herinner me die politie van Vlakplaas die oorfoonbommen bedoeld voor Albie Sachs
op varkenskoppen uitprobeerde, ik vr????g je.
Zuid-Afrika, ik weet net zo goed als jij dat dit alles het gevolg was
van het meesterplan van een zwartgeschoeide Hollander
en zijn vettige opvolgers die het land veertig jaar lang
hand in hand met Anglo en De Beers zwart en wit
wilde uitsorteren zoals een keuken uit de sixties,
en het emaillen bord en de beker van de meid apart opborg
samen met de slijpsteen en de vleesbijl onder de gootsteen.
Here Zuid-Afrika, het komt niet goed met jou,
geen dichter kan verzinnen wat er allemaal met jou is gebeurd.
Als ik de statistieken hier moet opnoemen die ik in de kranten lees,
zou dat de mogelijke universele waarde van deze brief
en zijn niet onbeduidende esthetiseringen
plus de fraaie dubbelzinnigheid en pathos van de inzet
erg in de wielen rijden.
Maar Zuid-Afrika, fuck de dichtkunst, I???m on a roll hier tussen de losse schoten
en de funny bijen en de katholieke klokken,
en dat fiere cyclaampje is voor niets bezig
om te proberen zich in mij te incarneren als een teer gekroond tastorgaan.
Zuid-Afrika, ik ga nu niet beginnen te huilen.
Mijn politiek correcte vrienden
(ik heb de pompoen gisteravond voor hen verwerkt in een lasagne)
leggen uit, met het eetgerei van roestvrij staal stevig in de greep,
dat de misdaden van de rijken en de misdaden van de armen
niet over dezelfde kam geschoren kunnen worden.
Zuid-Afrika, deze vrienden van mij zaaien geloof hoop en liefde in mijn hart
zoals het goede vrienden betaamt maar ik redeneer z??: de slaven
op palen gestoken voor de raven door de beulen van de VOC
is geen reden of verontschuldiging voor de verkrachting van een kind
door een minder bevoorrechte achtergestelde in 2007,
ZELFS NIET ILLEGAAL VERHONGERD
ONDER ZWART PLASTIC
NAAST DE STARTBAAN VAN DE
ZUID-AFRIKAANSE LUCHTVAART!!!
En nog minder is dit een reden voor de huidige lichting bloedstollend ostentatief
vierwielaangedreven speknekpolitici met hun aangetrouwde families
om het land zoals gebruikelijk naar de verdommenis te helpen met onkunde en bedrog.
Zuid-Afrika, het punt is, jij jaagt me de stuipen op het lijf, ik weet me geen raad,
eerlijk waar, ik voel geen fuck voor Itali??,
van potgeraniums word ik depressief,
en elke derde dorpeling hier is een dwerg of randdebiel
door eeuwenlang inteelt, geen spoor
van de enigmatische Etruskische glimlach meer.
Zuid-Afrika, ik heb geen ander lied,
alleen over jou wil ik zingen, ik wil de clich??s van jouw queeste,
jouw stupide mythes van zwarte renaissance en blank ontwaken
inruilen voor andere knikkers,
traanheldere bonken
op het verwaarloosde schoolplein van je hart:
weerloosheid, dankbaarheid, zorgzaamheid, vrede.
Ik zoek een soevereiniteit gezeteld in het vinden en maken
van schone dingen, handige dingen om vrijuit weg te schenken.
Niet dat deze brief daartoe een aanzet is,
dit epistel is steengruis in een droge fontein
(ik wist dat er problemen van komen,
om van misbruik van de po??zie niet te spreken,
de wilde bloemen van een ander land zijn genoeg om een gevoelige vrouw ernstig op te fokken).
Zuid-Afrika, schrijf gerust terug, mijn voornaam is bijvoorbeeld Joy en mijn achternaam
Van Aarde zoals die oude vrouw, neem me niet kwalijk,
die met een vleesbijl is dood gekapt in haar enorme keuken in Gordonsbaai.
(Let op het passief, Zuid-Afrika, ik wil niemand verkeerd
verantwoordelijk stellen, het is nu aan jou,
kijk naar wat je in je hand houdt.
Postscriptum: Zuid-Afrika, neem me niet kwalijk, hoe ik ook al mijn hoofd stoot
in dit kleine Latijnse land,
ik kan om de dooie dood geen gezellige brief naar jou schrijven,
morgen zal ik het weer proberen,
geef me nog een kans.
Chiusdino, 2006